The day after: vrijspraak voor Lucia de Berk

Gisteren is Lucia de B., die nu voortaan “Lucia de Berk” genoemd mag worden, zoals allerlei mensen, bijvoorbeeld Richard Gill en ik, al lang deden, definitief vrijgesproken en ook is duidelijk uitgesproken dat het idee dat er sprake was van “moorden” naar het rijk der fabeltjes moet worden verwezen. Inmiddels heeft een aantal juristen zich voor deze vrijspraak echter ten onrechte op de borst geslagen. Gisteren las ik op Teletekst: “De vrijspraak na een gesloten strafzaak bewijst volgens een raadsheer dat het rechtssysteem werkt”. Hoe durft justitie hier nog mee aan te komen! Als niet van buiten het juridische systeem actie was gevoerd zat Lucia nog steeds in de gevangenis!

Er worden nu wel veel krokodillentranen gestort, maar Buruma zei gisteren bijv. in het interview: Lucia de B. definitief vrijgesproken: “In de zaak Lucia de B. zijn 70 deskundigen geraadpleegd”. En verder dat hij niet de noodzaak ziet van procedurele veranderingen in de rechtspraak. Dus met een pleidooi voor een onafhankelijke revisieraad zijn we bij Buruma aan het verkeerde adres (die zich overigens in het interview weer op de borst sloeg voor “zijn” CEAS).

Zijn opmerking “In de zaak Lucia de B. zijn 70 deskundigen geraadpleegd” roept de volgende vragen op:
1. Wat is de definitie van “deskundige” en hoe heeft de rechtbank/het hof deze “deskundigen” gekozen? We weten hoe de “deskundigen” voor de statistiek (de rechtspsycholoog Elffers en de jurist prof. de Mulder met zijn graad in “Business administration”) zijn gekozen.
2. Hoe komt hij aan dit ronde getal van 70?

Bij dit laatste moest ik weer even denken aan zijn opmerking dat 80 hoogleraren statistiek de petitie hadden getekend, en, nadat hij gewezen was op de onjuistheid van deze opmerking: “Dat ik de krant volgde waarin stond dat er 80 statistici waren terwijl het kennelijk ook om vogels van andere wetenschappelijke pluimage ging, is typisch een detail waarvan de relevantie mij ontgaat.”, zie mijn stukje uit 2007: Wie hebben de petitie voor heropening van de Lucia de Berk zaak getekend?

Buruma zei hier ook nog in zijn brief aan een aantal mensen (waar ik toe behoorde): “Want er kunnen 1000 statistici op hun hoofd gaan staan: strikt juridisch heeft de statistiek vrijwel alleen (wellicht) een rol gespeeld in de overtuiging van het hof, niet in de selectie van de bewijsmiddelen.” Een regelrechte onwaarheid, want statistiek over “coïncidenties” was het enige dat het hof had (en in feite ook het hele arrest door gebruikt heeft).
Helaas stelde de interviewer niet de bovenstaande vragen, maar zei hij bijv.: “Misschien heeft het hof wel te veel deskundigen geraadpleegd”.

De voorzitter van de raad voor de rechtspraak, Erik van den Emster, zegt in zijn reactie Voorzitter Raad voor de rechtspraak reageert op vrijspraak Lucia de Berk ook weer allemaal dingen die mij in het verkeerde keelgat schoten, zoals: “Laten we wel wezen: dit zijn gelukkig, hoe ernstig ook, uitzonderlijke zaken.” Dit horen we steeds, maar zo iemand als Knoops denkt daar heel anders over (en ik eigenlijk ook): wat we zien is het topje van de ijsberg.

Gelukkig zijn een heleboel mensen over deze reactie van de voorzitter van de raad voor de rechtspraak gevallen, zoals te zien is in de commentaren op deze site, bijvoorbeeld van Willem Wagenaar:
“Het is toch raar dat de Raad voor de Rechtspraak volhoudt dat het systeem werkt. De werkelijkheid is dat de rechterlijke macht alles heeft gedaan om revisie tegen te houden. De zaak is op gang gekomen door de vasthoudendheid van individuele burgers. Daarbij kwam de toevallige omstandigheid dat de CEAS juist in deze periode openstond voor aanmelding van twijfelachtige veroordelingen. Over Lucia was er toen al heel veel twijfel gewekt. De eerste groepen die aangewezen zijn om zaken bij de CEAS te melden zijn politie en OM. Maar hier heeft niemand die taak op zich genomen. Prof. Derksen deed dat wel; zonder hem zou het systeem nooit gewerkt hebben. De CEAS is een tijdelijke commissie die niet bij het systeem hoort. Met de Hoge Raad als uiteindelijke beslisser kan het systeem niet werken, omdat ieder strikt juridisch college de neiging zal vertonen om de fouten van voorgaande colleges te herhalen of zelfs te versterken. De conclusie van de Raad voor de Rechtspraak had moeten zijn dat het systeem niet werkt en dat er een structurele wijziging van het systeem nodig is. Bijvoorbeeld door de instelling van een revisieraad die niet alleen uit juristen bestaat.”
Hij heeft volkomen gelijk!

En een zekere Niek Heering zegt (o.a.): “Het gaat dan ook niet om de foute interpretatie van deskundigenbewijs, zoals de Raad voor de Rechtspraak ons nu wil wijs maken, maar om het feit dat de rechtspraak niet weet wie deskundig is.” Inderdaad!

De zaak Louwes is nu weer wat op de achtergrond. Ik heb me inmiddels vrij grondig in deze zaak verdiept en dat heeft mijn mening dat politie en justitie de ene fout na de andere hebben gemaakt alleen maar versterkt. Onlangs is bijvoorbeeld weer aan het licht gekomen dat tijden op de weerkaarten verkeerd zijn geïnterpreteerd (van de internationale tijd moest twee uur worden afgetrokken), waardoor duidelijk werd dat het gesprek van Louwes van de A28 dat opgevangen was door een mast in Deventer in feite twee uur eerder heeft plaatsgehad dan men aannam. Toen was het windstil en er was geen regen, i.t.t. twee uur later! In die weersomstandigheden was het heel goed mogelijk dat de mast het gesprek van Louwes opving en in ieder geval is het argument van weersomstandigheden die dit onmogelijk zouden maken nu weggevallen. Er is zelfs een filmpje op youtube gezet over deze kwestie: Into each life some rain must fall. Maurice de Hond zei hierover: misschien moeten we niet een “deskundigenregister” opzetten (één van de vele slechte ideeën van justitie om de zaak voor de toekomst dicht te timmeren en op die manier nog meer dan vroeger alleen bevriende “deskundigen” te raadplegen), maar in plaats daarvan een “burgerregister”.

Maar voor Louwes zie ik het somber in. Want ik geloof dat justitie er meer op gericht is het naar buiten komen van dit soort dingen te verhinderen dan dat ze er op gericht zijn meer openheid te creëren.
Het vest en de broek van de weduwe in de Deventer moordzaak zijn nog steeds “zoek”, en niemand weet (of zegt te weten) wat er in al die jaren dat de blouse (die de weduwe onder het vest aanhad) niet als bewijsstuk werd gehanteerd met die blouse is gebeurd. Hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat justitie hier mee weg kan komen! Louwes heeft de twee rechercheurs die hier verantwoordelijk voor waren in een artikel 12 procedure voor het hof in Leeuwarden gedaagd. Ze zijn in eerste instantie niet op komen dagen, maar één heeft laten weten die blouse maar even gezien te hebben (hij was ziek in de tijd dat hij dit behandeld zou hebben) en de ander heeft gezegd dat hij ook niet uit eigen ervaring wist wat er met die blouse is gebeurd, maar dat hij had opgeschreven wat hij dacht dat er gebeurd was. De conclusie van het hof was echter dat er geen sprake was van een valselijk opgemaakt proces verbaal, maar dat het alleen ongelooflijk amateuristisch was.

Maurice de Hond probeert (ondanks het feit dat hij is gesommeerd zijn mond te houden) een herzieningsverzoek voor te bereiden. De advocaat Knoops probeert nu al een jaar de protocollen (die je in Amerika automatisch krijgt van de FBI laboratoria bij contra-expertise) voor het DNA onderzoek van het NFI los te krijgen. Daaruit zou waarschijnlijk blijken dat het NFI zich niet aan de voorschriften van de leverancier van de apparatuur voor het DNA onderzoek heeft gehouden (er is door Knoops vorig jaar december zelfs een dagvaarding naar de landsadvocaat gestuurd). Het NFI weigert echter tot nu toe die protocollen af te geven. Waarschijnlijk is er weer nog een rechtszaak nodig om dit af te dwingen. Er loopt ook nog een (artikel 12) procedure wegens beschuldiging van meineed van Michael de J. (de “klusjesman”) en zijn vriendin Meike, waarnaar het OM ook weigert onderzoek te doen. Van de handschriftproeven van de vriendin van Michael de J. hebben politie en OM overigens ook weer gedeelten “zoekgemaakt”, en Michael de J. en zijn vriendin worden door de politie+OM erg “uit de wind” gehouden. Ook is er natuurlijk het boek van Bas Haan dat inmiddels op een aantal essentiële punten door verschillende mensen is bestreden. Maar Louwes heeft erg de wind tegen en er zou een omslag nodig zijn om dit te keren, net als de omslag die er bij de zaak Lucia de Berk is geweest. We hoeven daarbij niet te hopen dat het OM of de rechterlijke macht die omslag zal bewerkstelligen.