Waarom lacht u, mijnheer Bos?

Vannacht gekeken naar het debat naar aanleiding van de reactie(s) van premier Balkenende en de ministers Bos en Rouvoet op het verschijnen van het rapport van de commissie Davids. Net als Femke Halsema viel mij de vrolijkheid achter de regeringstafel op. En dan in het bijzonder het lachen van Wouter Bos. Dus dat Femke tenslotte in een discussie met Wouter Bos aan hem vroeg: “Waarom lacht u, mijnheer Bos?” vond ik eigenlijk zeer terecht. Bos antwoordde echter, deze keer niet lachend, maar met een verbeten gezicht: “Volgende vraag!”.
Kingsley Amis heeft het (misschien in “Lucky Jim”) over een “laugh without mirth”. Ik geloof dat het lachen van Wouter Bos in deze categorie geplaatst moet worden. Ik denk dat hij er verstandig aan doet wat minder die “laugh without mirth” te laten zien.

Wat mij wel opviel was de toenemend vijandige toon in het debat. En we worden ook wel erg getergd door het niet antwoorden op wat wordt gevraagd, maar het in plaats daarvan eindeloos herhalen van preken voor eigen parochie, gepaard met pogingen, in het bijzonder bij premier Balkenende, over te brengen:

“Laat men het volgende goed verstaan:
Wij hebben nooit iets fout gedaan”

een rijmpje dat ik indertijd voor professor Buruma heb gemaakt, zie:
Wie hebben de petitie voor heropening van de Lucia de Berk zaak getekend?.

Het was allemaal buitengewoon doorzichtig. Je zag bijvoorbeeld aan de bijdrage van Mariët Hamer, dat ze waarschijnlijk met Wouter Bos had afgesproken: “Weet je wat, ik zeg dat er een strikt onderscheid is tussen de verklaring van de premier namens de regering en wat hij daarna in het beantwoorden van de vragen heeft gezegd. Wat er ook gebeurt, dat zal ik blijven herhalen.”. Waarom zei ze niet gewoon: “Mij werd gevraagd na de persconferentie met Balkenende of ik dacht dat Wouter Bos geheel achter die verklaring stond en toen heb ik alleen maar gezegd dat ik me dat niet goed kon voorstellen. Misschien had hij niet goed opgelet of zo.” Dat is iets wat iedereen kan begrijpen en het is natuurlijk wel dom van Wouter Bos, maar toch vergeeflijk.
Maar nee, ze bleef krampachtig op die uitgestippelde lijn van het onderscheid tussen regeringsverklaring en beantwoorden van vragen door onze premier zitten.

Rutte en Wilders probeerden op een bijzonder doorzichtige manier de PvdA zwart te maken (Wilders nog wel iets krasser dan Rutte) en je zou hopen dat een verstandig mens die hiernaar kijkt (maar het hiernaar kijken is natuurlijk al onverstandig) dat er voornamelijk heeft uitgehaald. Dat Bos iets heeft laten passeren waar hij het eigenlijk niet mee eens kon zijn, kan natuurlijk niet worden ontkend, ondanks het volgen van de uitgestippelde lijn door Mariët Hamer. Dat Mariët Hamer tegen Rutte zei dat hij, vanwege de positie van de VVD en hemzelf bij het ingaan van de oorlog, nu niet zo’n grote mond op moet zetten, vond ik wel weer leuk, hoewel misschien niet geheel volgens de lijnen van een net debat.

Pechtold was eigenlijk ook wel goed op dreef en ik dacht eigenlijk dat hij nog een motie in zou dienen, maar ik heb daar vandaag niets meer over gehoord. Agnes Kant sprak ook (in zekere zin) “met de wind mee” en had ook meestal wel gelijk volgens mij, maar er was een plotselinge “break” toen ze de premier confronteerde met zijn uitspraak: “het is maar een mening” (n.a.v. de opmerkingen over het volkenrechtelijk mandaat in het rapport van de commissie Davids), waarop hij antwoordde: “Kunt u mij aanwijzen waar ik dat gezegd zou hebben?”. Een interessante vraag: inderdaad, waar precies heeft hij dat gezegd? Het zingt al rond sinds de persconferentie met hem hierover, en Davids had hier zelfs al op gereageerd (met zijn opmerking over het lampje waarmee de mensen met een andere mening hierover gezocht moesten worden).

Femke Halsema zei ook nog dat het prettig zou zijn als de premier eens een beetje deemoed zou tonen. Inderdaad! Dat zou een welkome afwisseling zijn met het “de hakken in het zand zetten”. En deemoed is toch ook een christelijke deugd, heb ik altijd begrepen? En ach, om dan tenslotte ook nog een wens uit te spreken: een beetje meer distantie en “esprit”, die dan aan dat beetje deemoed zouden worden toegevoegd, wat zou dat heerlijk zijn! Hoeveel verteerbaarder zouden die politici dan worden!

Epiloog. Nog even een kiekje van Fokke & Sukke in de NRC van 14-1-2010: