Ernest Louwes en de media

Ernest Louwes is nu definitief in vrijheid gesteld en zijn spreekverbod is opgeheven. Ter herinnering: Ernest Louwes werd eerst vrijgesproken en vervolgens weer veroordeeld voor de moord op de weduwe Wittenberg, zie de Deventer moordzaak.

Louwes mocht meteen optreden in Pauw en Witteman, samen met minister Ronald Plasterk. P&W zaten daar als een tribunaal dat Louwes eens even het vuur na aan de schenen ging leggen. “Mijnheer Louwes, alleen uw DNA zat op de blouse, hoe verklaart u dat?”, en: “Mijnheer Louwes, u had een motief, hoe zit dat met die rekening die u heeft geopend om er vervolgens geld van de weduwe Wittenberg op te storten?”

Op de eerste vraag antwoordde Louwes, die overigens opmerkelijk kalm bleef onder dit alles (maar hij heeft natuurlijk al zo veel over zich heen gekregen) dat dat DNA bij zijn ochtendbezoek op die blouse had kunnen komen en dat het merkwaardig is dat alle andere kleren van de weduwe “zoek” zijn. Inderdaad, waar zijn die andere kleren gebleven, kun je je afvragen. Daar hadden P&W best eens wat meer aandacht aan kunnen besteden! De moeder van Denise Schouten, zie Denise Schouten en Recherche kan hart Denise Schouten ook niet vinden heeft verschillende organen “van haar dochter” teruggekregen via het NFI en het St Elizabeth ziekenhuis in Tilburg in een pot. Geen van die organen bleek van haar dochter te zijn. Het was een potpourri van organen van verschillende mensen. Het NFI had er waarschijnlijk niet op gerekend dat de moeder van Denise Schouten dit op eigen kosten zou laten controleren. Evenzo zijn in de Deventer moordzaak andere belangrijke kledingstukken, die mogelijk ontlastend materiaal voor Louwes zouden kunnen bevatten, zoek!

Ik heb begrepen dat ergens nog een doos met relevante spullen staat (niet bij het NFI) die buiten schot gehouden worden. Als justitie en politie de schijn van een partijdige behandeling willen vermijden, waarom komen ze daar dan niet mee voor de dag? En waarom is er geen DNA onderzoek gedaan op de hals van de weduwe, op de plek waar zij is gewurgd? (vraagt Maurice de Hond zich m.i. terecht af). Dat vest van de weduwe dat zij over die blouse aanhad ten tijde van de moord, waar is dat gebleven? Bijzonder voor de hand liggende vragen waarop we echter geen antwoord horen. Het lijkt erop dat justitie redeneert: “We hebben hem, met dat DNA op die blouse, en nu moet verder iedereen zijn mond houden”, net zoals ze al eerder dachten “We hebben hem”, met het mes waarvan achteraf is gebleken dat het niet het moordwapen kon zijn. Mij persoonlijk lijkt echter dat “bewijs” via het DNA op de blouse boterzacht.

Op de tweede vraag van Pauw en Witteman antwoordde Louwes dat zelfs het gerechtshof in Den Bosch niet had beweerd dat er een geldelijk motief was. We moesten wachten op de meesterbreinen P&W om dit motief weer opnieuw in het geweer te brengen (dit laatste zeg ik nu, het was niet iets wat Louwes zei). Het liet overigens ook weer zien dat Pauw en Witteman zich eigenlijk niet van te voren goed hadden voorbereid op dit gesprek, ondanks de felle manier waarop Louwes werd geattaqueerd.

Ook zei Pauw nog: “Maar mijnheer Eikelenboom heeft toch de dwaling in de Schiedammer Parkmoord blootgelegd?”, daarbij blijk gevend van een enorme onwetendheid m.b.t. de historie van deze gerechtelijke dwaling. De ten onrechte veroordeelde Borsboom is vrijgekomen, niet door toedoen van mijnheer Eikelenboom, maar omdat een ander de moord heeft bekend! (zoals Louwes wederom terecht opmerkte). In feite is deze kwestie een enorme smet op het blazoen van de heer Eikelenboom, die achteraf heeft beaamd dat het aangetroffen DNA niet van de veroordeelde Cees Borsboom was. Waarom heeft hij dat dan niet meteen aan de grote klok gehangen? “Omdat hem niets werd gevraagd”. Dit werpt wel weer een schril licht op hoe het OM, in samenwerking met het echtpaar Eikelenboom (dat altijd zo afgeeft op “theoretische” wetenschappers), te werk gaat. “Een gesloten mond vangt geen vliegen” moet Eikelenboom gedacht hebben bij de Schiedammer parkmoord!

Maurice de Hond is verweten (en hij is ook vervolgd) voor het feit dat hij een ander als mogelijke dader heeft aangewezen. Je kunt hier verschillend over denken; sommige mensen vinden dit moedig van hem, anderen vinden het dom van hem (het bekende “ceteri… alii…” om voor de grap net als de juristen ook eens met wat Latijn te strooien). De Schiedammer parkmoord heeft echter laten zien dat als er niet een andere verdachte in beeld is, er gewoon niets gebeurt. Het hof in Den Haag beweert over de Schiedammer parkmoord zaak nog steeds: wij hebben niets fout gedaan (maar als ze het dossier goed gelezen hadden, hadden ze kunnen zien dat de bewijsvoering niet klopte; echter voor hen gold: de zaak was rond, volgende zaak).

Kijkend naar dit soort gedoe op TV vraag ik me weer eens voor de zoveelste keer af: zijn we op de Nederlandse televisie nu echt voorbij alle fatsoen? Mogen de slecht geïnformeerde Pauw en Witteman daar zo maar voor rechtbankje spelen bij iemand die net uit zijn gevangenis is ontslagen?

Louwes heeft bepaald de wind tegen, misschien meer nog dan Lucia de Berk. In de laatste zaak heeft de veroordeelde in ieder geval bijvoorbeeld nog onze misdaadverslaggever Peter R. de Vries aan haar zijde. Ook is er een geheel boek over haar zaak geschreven door Prof. Ton Derksen (die overigens in een vervolgboek “Het OM in de fout” ook onder meer enige aandacht aan de Deventer moordzaak heeft besteed) en heeft de hoge raad haar zaak heropend. Louwes is wat dit betreft wat minder gelukkig. Hij heeft wel zelf een boek over zijn zaak geschreven. Maar aan de andere kant heeft de journalist Bas Haan een boek over de zaak geschreven dat Louwes niet bepaald als steun in de rug heeft kunnen ervaren.

Laten we eens proberen objectief naar deze zaak te kijken. Er zijn twee mogelijkheden:
1. Louwes heeft het wel gedaan.
2. Louwes heeft het niet gedaan.

Het is volgens mij nuttig om even “ex hypothesi”, zoals dat heet, te redeneren en ons af te vragen wat voor gedrag we in deze beide gevallen van Louwes kunnen verwachten. Dus, stel geval 1 is waar. Is in dat geval het huidige gedrag van Louwes waarschijnlijk? De keren dat ik hem op televisie heb gezien komt hij op mij over als een redelijk intelligente man, in ieder geval een stuk intelligenter dan Pauw, die in een gesprek met de psycholoog Wagenaar verklaarde de beweringen van Jolanda in de zaak Jolanda (de Jolanda die ook optrad bij Sonja Barend) “heel overtuigend” te vinden.
Zou een redelijk intelligente man, die het “gedaan heeft” tot het bittere eind door blijven strijden om zijn onschuld te bewijzen, met zo veel mensen en in het bijzonder een heel justitieel apparaat tegen zich? Is het in zijn voordeel om te vragen waar de andere kledingstukken van de weduwe zijn gebleven, als die mogelijk belastend materiaal voor hem zouden bevatten? Het lijkt me enigszins onwaarschijnlijk.

Nu is het zo dat hypothese 1 krachtige verdedigers heeft. De journalist Bas Haan, die hier een boek over heeft geschreven, gelooft in hypothese 1 en Peter R. de Vries ook, zie Ernest Louwes is wel degelijk de moordenaar. Deze blog heeft als ondertitel: “Wanneer erkennen de media eens dat ze er naast zaten?”. Wie bedoelt Peter R. de Vries hier eigenlijk met “de media”? Als ik P&W tot “de media” reken, heb ik niet de indruk dat ze geloven dat Louwes onschuldig is. De journalist Bas Haan is ook zo iemand die tot “de media” behoort en die gelooft al evenmin in de onschuld van Louwes. En behoort Peter R. de Vries zelf eigenlijk niet ook tot “de media”? Als nu alsnog zou blijken dat Louwes toch onschuldig is, zou je eveneens de vraag kunnen stellen: “Wanneer erkennen de media eens dat ze er naast zaten?”, deze keer doelend op P&W, Bas Haan en Peter R. de Vries. Dus die ondertitel van Peter R. de Vries lijkt me een tweesnijdend zwaard.

In Ernest Louwes is wel degelijk de moordenaar is media-man Peter R. de Vries voor het grootste deel bezig met de personen die denken dat Louwes onschuldig is verdacht te maken. Een korte samenvatting van wat hij hier zegt is dat hij vindt dat deze mensen goedgelovige sukkels zijn die zich niet op “harde feiten” baseren, zoals hij dat wel doet. Peter R. de Vries heeft zelfs geantwoord op een vraag of hij niet met Maurice de Hond in discussie wil gaan: “Ik praat niet met een baby”.

Dergelijke dingen werden ook gezegd in het juristenkamp (dat zich kennelijk erg bedreigd voelt door de recente kritiek) door van Koppen en van Maanen over de ondertekenaars van de petitie voor heropening van de Lucia de Berk zaak. Maar de mensen die deze petitie hebben ondertekend hebben daarmee in het geheel geen uitspraak gedaan over schuld of onschuld: dit waren mensen, voor een groot deel wetenschappers, die door bestudering van de zaak overtuigd waren geraakt van de ondeugdelijkheid van de bewijsvoering. Net als bijvoorbeeld Emile Zola, die terecht overtuigd was van de ondeugdelijkheid in de bewijsvoering in de zaak Dreyfus. Merkwaardig genoeg haalt van Maanen recent in een interview de zaak Dreyfus aan in een betoog dat niet-juristen zich niet moeten bemoeien met rechtszaken en dat mensen die dat wel doen “iets van godsdienstwaanzin hebben”, zie dwalende rechters. Deze toon van: “jullie moeten je mond houden, jullie weten er niets van” wordt ook in het stukje van Peter R. de Vries gehanteerd, waarin hij dus, i.t.t. bijvoorbeeld de ondertekenaars van de petitie voor heropening van de Lucia de Berk zaak wel tot de sterke uitspraak “Ernest Louwes is wel degelijk de moordenaar” komt.

Laten we nu even uitgaan van hypothese 2. Is in dat licht het gedrag van Louwes niet te begrijpen? Stel dat ik veroordeeld zou zijn voor de roofoverval op de bioscoop Rembrandt, zie Vader vertelt over de politie. Ik zou verschrikkelijk kwaad zijn geworden en me misschien hebben verzet. Net als Louwes zou ik dan misschien door vier man zijn besprongen, in een nekklem gelegd en daarna in de boeien zijn geslagen. Stel dat ik bij mijn ontslag uit de gevangenis bij Pauw en Witteman zou hebben mogen optreden, naast mijn ex-collega hoogleraar Plasterk en dat ze mij het filmpje zouden hebben laten zien waarbij ik in een nekklem werd gelegd, waarna Pauw mij glimlachend zou hebben gevraagd: “Wat vindt u daar nu van mijnheer Groeneboom, om dat filmpje weer te zien?”. Ik zou waarschijnlijk gezegd hebben dat ik het niet zo leuk vond. Louwes zei dat hij het verschrikkelijk vond. Is dat niet te begrijpen vanuit hypothese 2? Wat voel je, als je volkomen ten onrechte bent veroordeeld en ongeveer iedereen tegen je zegt dat je het toch gedaan hebt? Waarschijnlijk woede, maar vooral onmacht. Want hoe kun je de tegenpartij ooit van je onschuld overtuigen? Alles wat je zegt zal tegen je worden gebruikt. En dat is wat bij Louwes het geval lijkt te zijn.

En voor de slechte verstaander: ik zeg hiermee niets over schuld of onschuld. Ik probeer alleen onder woorden te brengen wat in mij opkomt naar aanleiding van zo’n uitzending bij Pauw en Witteman. Gelukkig zag ik aan het eind van de uitzending dat Louwes zijn boek Schuldig. Mijn verhaal over de Deventer moordzaak aanbood aan Ronald Plasterk, die het geschenk in dank aanvaardde en daarbij Louwes de hand schudde.

Naschrift (Hier komt nog wat informatie die mij bereikte na het schrijven van het bovenstaande). Het hof in Leeuwarden heeft de twee rechercheurs opgeroepen die een proces verbaal hebben opgemaakt over wat er in vier jaar met de blouse van de weduwe is gebeurd. Hier was deze week donderdagochtend (23-4-2009) een zitting over in Leeuwarden, zie Hof behandelt beklag Louwes. Louwes had een artikel 12 procedure tegen deze twee rechercheurs aangespannen. De rechercheurs zijn bij deze zitting niet op komen dagen, maar hun advocaat heeft laten weten dat wat zij hadden opgeschreven in ieder geval niet klopte. Terwijl men op verzoek van de rechter had geschreven in de wij-vorm, zoals “Wij ontvingen de blouse, toen deden wij dat met de blouse en vervolgens deden wij dat met de blouse” bleek dat één van de twee rechercheurs de hele periode ZIEK was geweest en er niet bij was geweest. En de ander meldde dat wat er stond niet door hem persoonlijk was waargenomen, maar een reconstructie was van de afdeling, zonder dat dit op documenten of een logboek was gebaseerd.

Verschillende mensen hebben mij er op attent gemaakt dat waarschijnlijk de meeste Nederlanders niet weten wie Dreyfus was. De jurist van Maanen, hoogleraar vermogensrecht aan de universiteit van Maastricht, vergelijkt de wetenschappers en anderen die in de Lucia de Berk zaak in actie zijn gekomen met de “Dreyfusards”, de mensen die voor Dreyfus in actie zijn gekomen.

Het is grappig dat hij dit doet, want in het geval van Dreyfus hebben de Dreyfusards achteraf volkomen gelijk gekregen, ondanks alle intimidatie, vervalsing van documenten en ander onrechtmatig optreden van overheid en leger in deze zaak. Emile Zola is zelfs tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld en uitgeweken naar Engeland totdat hij weer veilig terug kon komen in Frankrijk.

De anti-Dreyfusards bij overheid en leger hebben alles uit de kast gehaald om een herziening van deze zaak te voorkomen, tot en met manipulatie van bewijsmateriaal. Personen in Frankrijk die hierop hebben gewezen werden natuurlijk aanvankelijk geïntimideerd, afgeblaft en verteld dat zij het gezag aantastten en dat de Franse overheid en leger veel te fatsoenlijk waren om dat soort dingen te doen. Ik citeer uit Dreyfus:

“Het nieuw benoemde hoofd van de inlichtingendienst Georges Picquart kwam in zijn onderzoek naar de zaak achter de werkelijke gang van zaken. Hij ontdekte de rol van Esterhazy en gaf dit door aan zijn superieuren. Binnen de militaire top was dit een niet gewenst bericht, officieren hebben zelfs valse documenten opgesteld om Dreyfus’ schuld te bewijzen. Alles is er aan gedaan om herziening van het proces te stoppen en het geheel in de doofpot te laten verdwijnen. Picquart werd op dienstreis gestuurd en later zelfs ontslagen en gevangen gezet.” (Georges Picquart kreeg overigens eerherstel en werd later minister in het zg. eerste Clémenceau kabinet, zie: Georges Picquart).

Er lijken inderdaad sterke analogieën te bestaan met wat er op het ogenblik in Nederland gebeurt. We moeten van Maanen eigenlijk dankbaar zijn dat hij hierop wijst, al was het misschien niet zijn bedoeling deze analogie onder de aandacht te brengen!